"معامله قرن" عنوان تبلیغاتی پیشنهادی است که دولت آمریکا از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در حال طراحی آن است؛ یک فرمول جاودویی که قرار است به بیش از ۷۰ سال جدال اسرائیل و فلسطین پایان دهد.
آشتی‌دادن اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها و پایان دادن به این مناقشه، موضوعی نیست که تنها به دونالد ترامپ محدود باشد. سالهاست که روسای جمهوری آمریکا و دیپلمات‌های وزارت خارجه این کشور در تلاشند تا با ابتکار عمل‌های مختلف، افتخار تاریخی حل این بحران عمیق را از آن خود کنند.
این ابتکارات - به ویژه در ۲۵ سال اخیر - بارها در موقعیتی قرار گرفته که دست‌اندرکاران به آن رنگ و لعابی امیدوارکننده زده‌اند و فضا را به گونه‌ای ترسیم کرده‌اند که گویی طرفین به دو قدمی صلحی تاریخی رسیده‌اند. این بار نیز استثنا نیست.
اختلاف فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها بر سر مرز و شهروندی و حاکمیت ملی، اختلافی بنیادین است که در مواضع کلیدی دو طرف ریشه دارد. این مواضع هم یک‌شبه شکل نگرفته‌اند و نتیجه باورهای سرنوشت‌ساز دو طرف درباره هویت و کشورشان است. حالا همه منتظرند ببینند که "معامله قرن" چه پاسخی برای تک تک این معماها دارد.
اگر چه در ظاهر به اعلام عمومی "معامله قرن" چیزی نمانده، اما هنوز هیچ اطلاع دقیقی درباره جزئیات این راه‌حل منتشر نشده است. به بیان دیگر به هیچ وجه روشن نیست که قرار است در این توافق، چه پاسخی به پرسش‌های کلیدی داده شود.
اعلام این توافق در شش ماه اخیر بارها به تاخیر افتاده است. آخرین بار انتخابات زودهنگام اسرائیل دلیل این تاخیر بود. اما آمریکایی‌ها گفتند که تا روشن شدن نتیجه این انتخابات صبر می‌کنند. ضمن اینکه در جریان مبارزات انتخاباتی اسرائیل نیز رقبای بنیامین نتانیاهو از تاخیر اعلام این توافق استقبال کردند.
حالا که بنیامین نتانیاهو در انتخابات پیروز شده، آمریکایی‌ها منتظرند که او کابینه خود را تشکیل دهد؛ کابینه‌ای که احتمالا از همیشه بیشتر به سوی ایدئولوژی ضدفلسطینی راست اسرائیل، تمایل خواهد داشت. علاوه بر کابینه اسرائیل، ماه رمضان نیز یکی دیگر از دلایلی ذکر شده که موجب شده تا انتشار علنی جزئیات این طرح به تعویق بیافتد.
با این وصف، اگر همه چیز آن‌گونه که در رسانه‌های عموما اسرائیلی بازتاب دارد پیش برود، این طرح باید حدود یک ماه دیگر اعلام شود.
اما جرد کوشنر، داماد دونالد ترامپ که در کنار جیسون گرین‌بلت، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و دیوید فریدمن، سفیر آمریکا در اسرائیل یکی از سه معمار اصلی این طرح است، در آخرین اظهارنظرش درباره آن در روز پنج‌شنبه، نه تنها هیچ نکته جدیدی درباره محتوای آن بیان نکرد، بلکه حاضر نشد حتی تاریخی نیز برای اعلام این طرح ارائه کند.
مهم‌تر اینکه او حتی حاضر نیست از توصیفات تثبیت‌شده‌ای مانند "راه‌حل دوکشور" یا "راه حل یک‌کشور" استفاده کند. به همین دلیل حتی روشن نیست که در طرح جدید دولت ترامپ از کشور فلسطین به معنای یک ساختار ی مستقل با حق حاکمیت و عضویت کامل سازمان ملل خبری خواهد بود یا نه.
کوشنر در توضیح اینکه چرا حتی درباره یک کشور و دو کشور هم حرفی نمی‌زند، گفت "راه حل دو کشور" برای دو طرف به یک معنا نیست و هرکدامشان از این "دو کشور"، تصورات متفاوتی دارند. به همین دلیل نیز دولت کنونی آمریکا تصمیم گرفته که از این ادبیات استفاده نکند.
Image captionآینده بیت‌المقدس و شکل تقسیم بندی و اداره اماکن مقدس آن یکی از موضوعات اساسی اختلاف‌برانگیز است
با این حال تبلیغات رسمی آمریکا درباره این طرح صلح بر این مبنا استوار است که در آن، مواضع هر دو طرف در نظر گرفته شده و موفقیت طرح در گرو پذیرش طرح از سوی دو طرف است. به بیان دیگر از تصمیمات یک‌جانبه مانند انتقال سفارت به بیت‌المقدس در آن خبری نخواهد بود.
علاوه بر این، آمریکا می‌گوید که در این طرح، هیچ درخواستی که امنیت اسرائیل را به خطر بیاندازد گنجانده نشده است. استدلال "امنیت"، تگذاری چند بعدی اسرائیل در مواجهه با مسائلی مانند گروه‌های "تروریستی" و فعالیتهای آنها در میان فلسطینی‌هاست.
مثلا برخی تمداران دست راستی اسرائیلی می‌گویند به دلیل حفظ امنیت اسرائیل، این کشور در هر حال باید این "حق" را داشته باشد که در سرزمین‌های فلسطینی، "تروریست‌ها" را بازداشت و محاکمه کند. چنین امتیازات ویژه‌ای، به شکل قابل ملاحظه‌ای حق حاکمیت ملی فلسطینی‌ها را نقض خواهد کرد و پذیرش آن از سوی تمداران فلسطینی، بسیار دشوار است.
بدین ترتیب "معامله قرن" همچنان یک عنوان پرطمطراق است برای طرح صلحی که هیچ کس نمی‌داند درونش چیست. حتی شایعات و خبرهای غیررسمی درباره محتوای این طرح نیز تاکنون با تکذیب‌های قطعی آمریکایی‌ها همراه شده است.
تا همین‌جای کار انتظارات درباره موفقیت احتمالی این طرح به مقدار قابل توجهی کم است. یکی از دلایل اصلی این است که یک طرف این دعوا، یعنی فلسطینی‌ها، بیش از یکسال و نیم است که با دولت آمریکا قهر کرده‌اند و بعد از انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس، حاضر نیستند با آنها مذاکره کنند.
این در حالی است که طرف اسرائیلی، علاوه بر رابطه استراتژیک و نزدیک دیپلماتیک و اشتراکات فرهنگی و سابقه دیرینه دوستی با واشنگتن، یک برگ دیگر هم دارد که به آن بسیار دل بسته: بنیامین نتانیاهو.
آقای نتانیاهو برخلاف همتای فلسطینی‌اش، دوست نزدیک دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکاست و در این مدت نیز از این دوستی مهم، دستاوردهای ی قابل توجهی مانند به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان یا انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس به دست آورده.
او در این مدت بارها گفته است که معتقد است محتوای این طرح هرچه باشد، به نفع اسرائیل است و اگر هم به نفع اسرائیل نباشد، او هرگز زیربار نخواهد رفت. او به طور مشخص گفته که در هیچ طرحی حاضر نیست بپذیرد که شهرک‌های یهودی‌نشین در مناطق اشغال شده فلسطینی در کرانه غربی رود اردن تخلیه شوند.
ضمن اینکه در جریان انتخابات اخیر و در میانه مبارزات تبلیغاتی که نفس نتانیاهو را بریده بود، او ناگهان وعده داد که همه شهرک‌های یهودی‌نشین را به خاک اسرائیل ضمیمه کند. در دنیای واقعی چنین تصمیمی کمابیش با پایان دادن به رویای تشکیل یک کشور فلسطین، فاصله زیادی ندارد.
این موضوع از نگاه جرد کوشنر هم دور نماند و او در آخرین سخنرانی‌اش در "انستیتو واشنگتن برای ت خاورنزدیک" از اسرائیل خواست تا قبل از دیدن "معامله قرن" چنین تصمیمی نگیرد. او گفت که معتقد است این طرح، چارچوبی برای مذاکره پیش‌پای هر دو طرف می‌گذارد تا هر دو طرف را راضی کند.
Image captionفلسطین مستقل، خواسته‌ای قدیمی است که عموما در راههای مختلف برای صلح، ابتکاراتی برای تحقق آن، پیش‌بینی میشود
تا اینجای کار دست‌کم یک بار انتشار گزارشی تایید نشده درباره محتوای "معامله قرن" نشان داد که هر قدر راضی‌کردن دو طرف دشوار است، ناراضی کردن هر دو طرف سخت نیست. اخیرا کانال ۱۳ اسرائیل به نقل از منابع ناشناس گزارش داد که در "معامله قرن" تشکیل کشور فلسطین در حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از خاک کرانه غربی پیش‌بینی شده است.
کانال ۱۳ همچنین مدعی بود که در این طرح بخشی از بیت‌القدس شرقی هم به فلسطین خواهد رسید. اما "شهر قدیم" شامل مسجدالاقصی به اسرائیل تعلق خواهد گرفت و بخشی از اماکن مذهبی شامل دیوار ندبه توسط هر دو کشور به کمک کشورهای دیگر از جمله اردن اداره خواهد شد.
همین محتوای تایید نشده خیلی سریع هم از سوی اسرائیلی‌های تندرو و هم از سوی تشکیلات خودگردان فلسطینی رد شد و هر دو طرف اعلام کردند که به چنین توافقی تن نمی‌دهند. و البته خیلی زود دولت آمریکا هم این گزارش را تکذیب کرد.
اما همان واکنشها نشانه روشنی بودند از اینکه حل مساله، تا چه اندازه بغرنج و دشوار است. آنچه در گزارش کانال ۱۳ به عنوان پیشنهاد به فلسطین آمده بود، از پیشنهادات ۱۲ سال پیش ایهود المرت، نخست‌وزیر وقت اسرائیل به محمود عباس، کمتر بود. در آن پیشنهاد هم به فلسطین سرزمین‌های بیشتری تعلق می‌گرفت و هم بیت‌المقدس شرقی شامل مسجدالاقصی به زیر حاکمیت فلسطین درمی‌آمد. محمود عباس آن پیشنهاد را رد کرد.
از توافق اسلو تا دست دادن رهبران دو طرف در کمپ دیوید، پیشنهاد "متغیرهای کلینتون"، ابتکار صلح اعراب (ابتکار سعودی)، نقشه راه خاورمیانه، مذاکرات آناپولیس و تلاش‌های جان کری، کمابیش همه روسای جمهوری آمریکا در سه دهه اخیر تلاش کرده‌اند که مساله اسرائیل و فلسطین را حل کنند.
اما معماهایی بزرگ مانند مرزهای کشور فلسطین، آینده بیت‌المقدس (که هر دو طرف آن را پایتخت خود می‌خوانند)، وضعیت شهرک‌هایی که در مناطق فلسطینی ساخته شده‌اند و هم‌اکنون بیش از نیم میلیون یهودی در آنها زندگی می‌کنند، و سرنوشت میلیونها آواره فلسطینی که دهه‌هاست بدون شهروندی یک کشور مستقل در سراسر دنیا، به ویژه در اردن و لبنان به عنوان پناهجو زندگی می‌کنند، موجب شدند تا هیچ کدام این ابتکارات در نهایت به نتیجه موثری نرسند.
علاوه بر این، اسرائیل نیز در یک دهه اخیر تحت حاکمیت بنیامین نتانیاهو با تغییراتی مهم روبه‌رو بوده و ثبات و قدرتش، در کنار عامل مهمی به نام ایران در منطقه، زمینه را برای نزدیکی این کشور با دشمنان قدیمی در دنیای اعراب فراهم کرده است.
اگرچه کوشنر در کنار دو راس دیگر مثلث "معامله قرن" یعنی جیسون گرین‌بلت و دیوید فریدمن، مصرند که ابعاد منطقه‌ای این طرح به نتیجه بخش بودن آن کمک خواهند کرد، اما واقعیت قضیه این است که حتی بدون هرگونه صلح، در چرخشی تاریخی، ریاض و تل‌آویو در برابر "دشمن مشترک" یعنی ایران، همسویی بی‌سابقه‌ای را تجربه می‌کنند.
تا اینجا طراحان "معامله قرن" می‌گویند به فرمولی دست یافته‌اند که همه طرفها را راضی میکند. این فرمول چیست؟ فعلا راهی جز انتظار برای رسیدن به پاسخ این سئوال وجود ندارد.
کیوان حسینی
یکی از آخرین مطالعات در زمینه مجموع حجم کربن در جهان٬ توسط میشل روپیچ در پاریس و GCP در واشنگتن به طور همزمان صورت گرفته است.
اندازه گیری حجم کربن در مقیاس جهانی برای درک تراز مجموع کربن متمرکز در اتمسفر و بیان میزان تغییرات اقلیمی به واسطه فعالیت های انسانی ضروری است. علارغم هشدارهای جهانی در مورد خطر افزیش تجمع کربن در جو٬ نرخ انتشار آن به سرعت در حال افزایش است. تا جایی که آهنگ تمرکز CO2 تا سال 2007 به 383 PPM رسیده و حجم CO2 تولید شده توسط انسان از سال 2000 تاکنون٬ نسبت به دهه های گذشته چهار برابر شده است. علارغم کوشش هایی که در جهت مقابله این پدیده خطرناک صورت گرفته٬ نظیر پیمان کیوتو٬ مبنی بر محدود کردن انتشار گازهای گلخانه های٬ به ویژه CO2 منتشر شده از احتراق سوخت های فسیلی و تغییر کاربری زمین(سوزاندن جنگلها.) به ده میلیارد تن در سال 2007 رسید. سرعت افزایش CO2 اتمسفر از سال 2000 تاکنون در حدود 2 PPM در سال می باشد که نسبت به 20 سال گذشته 33% سریع تر بوده است.
دکتر پپ کانادل٬ مدیر اجرایی پروژه کربن جهانی می گوید "داده های به روز٬ از میزان کربن اتمسفر نشان می دهد که شتاب انتشار و تمرکز CO2 در اتمسفر بی سابقه بوده و اینکه با گذشت یک دهه از توسعه شتابان بین المللی چنین تغییرات گسترده ای را ایجاد کرده٬ حیرت انگیز است." بنابر داده های سازمان ملی انرژی چین؛ کشورهای در حال توسعه نظیر چین که با افزایشی در میزان انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از سوخت های فسیلی روبه رو بودند. با بهبود شرایط اقتصادی خود از سال 2005 به کاهش انتشار گازهای گلخانه های مبادرت کردند.
کاهش پوشش جنگلی بیشتر به جنگل زدایی در کشورهای استوایی همراه با جنگل های بارانی محدود می شود. و آنها با سوزاندن پوشش جنگلی و تبدیل آن به مزارع٬ علاوه بر تخریب بخشی از ریه های تنفسی کره زمین٬ مسئول انتشار 1.5 میلیارد تن CO2 در اتمسفر بالای سر خود هستند. اگرچه انتظار می رفت. تمرکز CO2 موجود در اقیانوس ها در سال 2007 افزایش یابد اما بررسی ها ار کاهش 10 میلیون تنی در این سال خبر می دهد.
پوشش های طبیعی و اقیانوس ها٬ نزدیک به (4.8 میلیون تن در سال) 54% از CO2 تولید شده از فعالیتهای انسانی را خارج می کنند. اما این کافی نیست و با افزایش انتشار CO2٬ نابرابری در جذب و انتشار بیشتر شده و سرعت تغییرات اقلیمی بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
صفحات یخی گرینلند و قطب جنوب در حال ذوب شدن است. اما بر اساس یافته های پروفسور EVAN PAUGH تا به امروز نرخ دقیق ذوب یخچال ها در رابطه با زمان به طول انجامیدن آن ناشناخته باقی مانده است.
در گذشته، در دوره هایی که این نواحی با سرما احاطه شده بود این صفحات یخی رشد کرده و یخچال ها شروع یه پیشروی کردند و با افزایش دما از دامنه آنها کاسته شد و برخی از یخچال های مهم در مرزهای این نواحی با افزایش شدید گرما به واسطه پدیده گرمایش زمین به طور کامل ناپدید شده اند.
در صورت ذوب کامل یخهای گرینلند سطح دریاهای چیزی نزدیک به 23 فوت بالا می آید که بخشهای وسیعی از سواحل قاره ها را به زیر آب خواهد برد. البته این در حالی است که صفحات یخی جنوبگان حجم بسیار بیشتری از صفحات یخی را در بر گرفته و تخمین زده می شود با ذوب آنها 190 فوت بر ارتفاع سطج آبهای آزاد افزوده شود.
انتظار می رود افزایش پدیده گرم شدن زمین با افزایش بارش برف در گرینلند و جنوبگان همراه شود. بسیاری از کارشناسان پیشنهاد می کنند که با افزایش نرخ بارش، افزایش مستقیمی در سرعت ذوب یخچال ها مشاهده می شود. چنانکه مطالعات اخیر نشان می دهد، صفحات یخی در گرینلند و جنوبگان با سرعت به مراتب بیشتر از آنچه که باید به واسطه برف جایگزین شود در حال ذوب است.
یکی از موارد تاثیرگذار در افزایش سرعت ذوب یخچال های گرینلند و جنوبگان، دریاچه های وسیع واقع در میان توده های یخی گرینلند می باشد. آبهای موجود در این دریاچه ها با ایجاد شکاف های عمیق و نفوذ به قسمت تحتانی صفحات یخی باعث ذوب در این بخش ها و حرکت سریع توده های یخی به سوی اقیانوسها می گردد. این دریاچه با سرعتی نزدیک به سرعت آبشار نیاگارا به زهکشی صفحات یخی می پردازد.
همه صفحات یخی به وسیله توده های گسترده ای از یخ پوشیده شده اند. اما صخره هایی که در زیر یخها وجود دارند، به آهستگی در حال حرکت بوده و با ایجاد اصطکاک به ذوب بخشی از یخ ها می پردازند. آبهای ناشی از ذوب، در زیر صفحات یخی با ایجاد حالتی شناور اجازه حرکت سریعتری را به صفحات می دهد.
مرکز صفحات یخ شامل صخره های یخزده می باشد که با ادامه روند گرمایش سطح زمین و جریان آبهای ناشی از ذوب یخ در مرز میان صخره ها و توده های یخی، رفته رفته چسبندگی میان دو کاهش یافته و توده های یخی با سرعت زیادی جابه جا می شوند.
فاکتور دیگری که در ذوب صفحات یخی به طور موثر فعالیت می کند، گرم شدن آبهای اقیانوسی است.
سکوهای یخی "توده یخی که هنوز به صفحه یخی متصل می باشد اما بر روی آب شناور است"، باعث حرکت سریعتر صفحات یخی می شوند. در گرینلند سکوی یخی JAKOBSHAVN از سال 1992 تاکنون بیش از 5 مایل پسروی کرده است.
صخره ها و پرتگاه های روی دامنه های فیوردها و خلیج ها به آهستگی سکوه های یخی را به سوی دریا پیش می برند. اگر این سکوه ها در هنگام جابه جایی شکسته و ذوب شوند، جریانهای یخی پشت سر آنها با سرعت بیشتری پیش می روند.
شکستگی در سکو های یخی در یخهای جنوبگان نیز رخ می دهد. به عنوان مثال بخش اعظم سکوی یخی LARSEN B در مارچ 2002 از هم پاشیده شد و نرخ متوسط جریان یخی را 8 برابر افزایش داد.
در ذوب سکوهای یخی، دمای آب نسبت به دمای هوا از اهمیت بیشتری برخوردار است. البته در این فرآیند نقش هر دو پارامتر مهم است.
آبهای اقیانوسی گرمتر که از پدیده گرم شدن جهانی ناشی شده است یا رویدادهای منطقه ای می تواند باعث ایجاد شکستگی های بیشتر در سکوهای یخی و افزایش سرعت جریانهای یخی در صفحات توده های یخی جنوبگان شود.
در گرینلند با ادامه روند افزایش دما حتی در محدوده چند درجه، خروج حجم زیادی از صفحات یخی را به دنبال خواهد داشت.
می توان با استفاده از مدلهای آب و هوایی و بررسی جریانهای اقیانوسی به شبیه سازی رفتار صفحات یخی و جریانهای وابسته به آنها در قالب سیستم های یخچالی پرداخت.
پیش بینی تغییرات در توده های یخی و اثرات آنها در سیستم های جهانی به ویژه سیستم های جوی از مهمترین نتایج این مطالعات به شمار می رود.
رنگ آب در مرز بین دو دریا در کشور دانمارک باهم تفاوت دارند به طوری که آب در یکی کمرنگ تر و در دیگری پر رنگ تر است. در شهر توریستی اسکاگن این زیبایی را می توان دید، این شمالی ترین شهر دانمارکی هاست، جایی که دریای بالتیک و دریای شمال بهم میپیوندند.
معجزه قرآن دو دریا کنار هم
مـرز دریای شمال و بالتیک که به طور شگفت انگیزی هرگز از بین نمیرود …
و این همان چیزی است که در قرآن آمده است.
سوره مبارکه الرحمن
… مرج الْبحْریْن یلْتقیان (۱۹) بیْنهما برْزخٌ لا یبْغیان (۲۰) فبأی آلاء ربکما تکذبان (۲۱) یخْرج منْهما اللؤْلؤ و الْمرْجان (۲۲)
(۱۹)٫ دو دریا را به گونه ای روان کرد که با هم برخورد کنند.(۲۰)٫ اما میان آن دو حد فاصلیاست که به هم نمی کنند.(۲۱)٫ پس کدامین نعمتهاى پروردگارتان را انکار می کنید؟(۲۲)٫ از آن دو، مروارید و مرجان خارج می شود.
آیا تا به حال فکر کرده اید ، چرا وقتی سفره های آب زیر زمینی در مجاورت دریا قرار می گیرند ، شوری آب دریا به درون سفره های آب شیرین نفوذ نکرده و آنها را شور و تلخ نمی کند ؟ حتما می دانید اگر چنین اتفاقی بیافتد ، سفره های آب زیر زمینی شیرین غیر قابل شرب می شوند . خبر دادن از وجود مرز و حایل بین آب شور و شیرین در دریاها ، یکی دیگر از اعجازهای علمی قرآن است .
همه شما درمورد اهمیت آب به عنوان مایه حیات بشر و همه موجودات زنده ، آگاهی دارید . آب در فرهنگ اسلامی ، سمبل حیات ، مایه پاکی و رفع آلودگی ، سرمایه عمومی و بهترین نوشیدنی معرفی شده است . کلمه ” ماء ” ( آب ) ۵۹ بار در قرآن بکار رفته است . در آیات متعددی ، آب عامل حیات شمرده شده است . خداوند در آیه ۳۰ سوره انبیاء متذکر می شود که : ” ما هر چیز زنده ای را از آب قرار دادیم .
رسول خدا ( ص ) آب را بهترین نوشیدنی در دنیا و آخرت دانسته ( بحار الانوار ، ج ۶۶ – ص ۵۶ ) و امام رضا (ع) از اهل بیت ایشان ، مزه آب را ، به مزه و طعم زندگی توصیف کرده است . ( بحار الانوار ، ج ۴۹ ، ص ۹۹ )
آب های شیرین و شور ، از موضوعات مورد بحث در رشته آب شناسی است . اشاره به این مسئله در قرآن ، توجه اندیشمندان را به خود جلب کرده است . در آیه ۵۳ سوره فرقان می خوانیم :
” او کسی است که دو دریا را در کنار هم قرار داد ، یکی گوارا و شیرین و دیگری شور و تلخ و در میان آنها برزخی قرار داد تا با هم مخلوط نشوند و از هم منفصل و جدا باشند .
بسیاری از نکاتی را که قرآن درمورد دریاها مطرح کرده است ، بشر قرنها از آن بی اطلاع بود و به آن توجه نداشت . آیه۶۱ سوره نمل با اشاره به مرز میان آب شور و شیرین ، آن را نشانه قدرت خداوند ذکر می کند و می فرماید : یا کسی که زمین را مسقر و آرام قرار داد و میان آن نهرهایی روان ساخت و برای آن کوههای ثابت و پابرجا ایجاد کرد و میان دو دریا مانعی قرار داد ( تا با هم مخلوط نشوند ، با این حال ) آیا معبودی با خدا است ؟ نه ، بلکه اکثر آنها نمی دانند . »
همچنین در آِیه ۱۲ سوره فاطر آمده است : ” دو دریا یکسان نیستند . این یکی ، دریایی است که آبش گوارا و شیرین و نوشیدنش خوشگوار است ، و آن یکی ، شور و تلخ و گلوگیر است ، ( اما ) از هر دو گوشتی تازه می خورید و وسایل زینتی استخراج کرده می پوشید ، و کشتیها را در آن می بینی که آبها را می شکافند ( و به سوی مقصد پیش می روند ) تا از فضل خداوند بهره گیرید و شاید شکر ( نعمتهای او را ) بجا آورید .
با پیشرفت دانش روشن شد که سفره های آب شیرین در ساحل در کنار دریا یافت می شود ، بدون آنکه شوری آب دریا در آنها اثر کند . ازآنجا که وزن مخصوص آب شیرین کمتر از وزن مخصوص آب شور است ، در نواحی ساحلی ، آب شیرین در روی آب شور دریا قرار می گیرد . میان آب شیرین و آب شور دریا ، حدّ و مرزی وجود دارد که آن را سطح تداخل یا سطح مشترک می نامند . در مناطق ساحلی ، بیشترین تنوع موجودات زنده یافت می شود .
این مناطق حداکثر ۲۰۰ متر عمق دارند و نور خورشید می تواند در آنها نفوذ کند . در نتیجه ، انواع موجودات اعم از جُلبکها ، نرم تنان و ماهیها در این محیط ها رشد می کنند و اینها یکی از منابع مهم تامین غذای انسانها بشمار می روند . علاوه بر آن ، مناطق ساحلی از نظر رسوبات و تشکیل آهن ، منگنز ، آلومینیوم و سایر املاح و فاتی که ذخایری با ارزش هستند ، از اهمیت برخوردارند .
مصداق های مختلفی از دریاهای شوری وجود دارد که هر یک ترکیبات و خصوصیات خاص خود را دارند و با هم مخلوط نمی‌شوند . مانند دریای احمر و اقیانوس هند . نمک و گرما در دریای احمر بیشتر از اقیانوس هند است . میان آنها آبی وجود دارد که از نظر خصوصیات ، حد متوسط این دو دریا است . اقیانوسها نیز درواقع از دریاهای متعددی تشکیل شده‌اند که از نظر غلظت ، دما ، ترکیب و شرایط زیستی با هم فرق دارند ، ولی مرز ناپیدایی میان آنها وجود دارد و مانع مخلوط شدن آب آنها می شود . در قرن بیستم با عکس برداری از اقیانوسها توسط ماهواره های پیشرفته ، دانشمندان به این موضوع پی بردند . اقیانوس شناسان با مشاهده تفاوت رنگ آبهای اقیانوسها ، آنها را بررسی کرده و دریافتند که اقیانوسها درواقع از دریاهایی تشکیل شده اند که به هم متصل اند ، ولی از مرز مشخصی فراتر نمی روند و با هم مخلوط نمی شوند .
درواقع ، یک نیروی فیزیکی به نام ” کشش سطحی ” موجب می شود که آبهای دو دریا با خصوصیات مختلف با هم مخلوط نشوند . کشش سطحی ایجاد شده توسط اختلاف چگالی آبهای آنها ، درست مانند یک دیوار نازک بین آنها عمل می کند و مانع اختلاط آب دریاها می شود . با آْنکه موجهای بزرگ و جریان های قوی در این دریاها وجود دارد ، این دریاها مخلوط نمی شوند و مرز حائل میان آنها از بین نمی رود .
دکتر موریس بوکای ، اندیشمند و پزشک فرانسوی می گوید : هیچیک از آیات قرآن درباره دریاها ، با عقاید ، اساطیر یا خرافات موجود در عصر نزول قرآن ، همخوانی ندارد . آیاتی از قرآن که به بحث درباره اقیانوسها و دریاها می پردازند ، موضوعاتی قابل تامل و اندیشیدن هستند و نشانه هایی از قدرت خداوند هستند . » وی می افزاید :
اکنون پدیده عدم اختلاط فوری آبهای شور دریاها با آبهای شیرین رودهای بزرگ ، به خوبی شناخته شده است . برخی تصور می کنند که منظور قرآن از این پدیده ، اشاره به دجله و فرات است ، اما رودهای بزرگ زیادی مثل می سی سی پی و یانگ تسه ، همان خصوصیات را دارند . این آیات ، علاوه بر آنکه اعجاز بشمار می روند ، بشر را به منافع حاصل از آبهای شیرین و شور مثل مرجان ، مروارید و سایر اشیاء و زیورهای ارزشمند توجه می دهند و خواننده را به تامل فرا می خوانند . »
آیاتی که به فاصله دریاها اشاره دارند ، دارای نکات معرفتی نیز هستند . مفسران تفسیر دیگری از این آیات ارائه کرده اند . به تعبیر آنها اینکه خداوند دو آب شیرین و شور را به هم نزدیک کرد ، ولی آنها را در هم نیامیخت ، نمادی از تفاوت مومن و کافر است . در تفسیر این آیات گفته شده با آنکه مؤمن و کافر هر دو در روی زمین در کنار هم زندگی می کنند ، درعین حال با هم یکی نیستند .
در این آیات ، مؤمن و کافر به آب گوارا و آب شور تشبیه شده اند ، بدین معنا که مومن و کافر هرچند در بسیاری از مظاهر زندگی شبیه به هم هستند ، اما در طی مراحل رشد و کمال ، یکسان نیستند . مؤمن دارای فطرتی پاک و اصیل است که به واسطه سرشت پاک و اعمال نیک خود ، سعادت ابدی را کسب می کند . اما کافر با انحراف از فطرت انسانی خود ، هلاک و گمراه می شود . این دو ، مانند آبهای شور و شیرین گرچه در بسیاری از امور متعارف زندگی مشترکند و از نعمتهای الهی نظیر ماهی و انواع خوراکیها مثل هم بهره می برند ، اما در هدف و مقصد زندگی از هم بسیار فاصله دارند .
خدای متعال در آیه ۳۹ سوره نور ، اعمال کافران را به سرابی تشبیه می کند . شخص تشنه ، سراب را آب تصور می کند ، اما هنگامی که به آن می رسد ، درمی یابد که به چیزی دست نیافته است . کافرانی که از نور ایمان بی بهره اند ، در تاریکی و ظلمت شدید بسر می برند . آیه ۴۰ سوره نور ، ظلمتی را که کافران در آن قرار دارند ، به تاریکیهای موجود در اعماق اقیانوسها تشبیه کرده است . لازم به ذکر است در اعماق اقیانوسها ، موجهایی بر روی هم قرار دارند و فضایی کاملا تاریک بوجود آمده است . بر طبق علم اقیانوس شناسی بین ۳ تا ۳۰ درصد نور خورشید در سطح دریا بازتاب می یابد . سپس ، در عمق ۲۰۰ متری دریا ، تقریبا تمامی رنگهای طیف نور – بجز رنگ آبی – جذب می شوند . در این آیات آمده است :
کسانی که کافر شدند اعمالشان همچون سرابی است در یک کویر ، که انسان تشنه آن را از دور آب می پندارد ، اما هنگامی که به سراغ آن می آید ، چیزی نمی یابد ! و خدا را نزد آن مییابد … » ، یا همچون ظلماتی در یک دریای عمیق و پهناور ، که موج آن را پوشانده ، و بر فراز آن موج دیگری است ، و بر فراز آن ابری تاریک است ، ظلمتهایی است یکی بر فراز دیگری … » ( نور آیات ۳۹ و ۴۰ )
نکته ای که متفکران را به حیرت افکنده ، اشاره خداوند متعال به وجود دو موج در دریاهاست . با تکامل تکنولوژی و فرستادن زیر دریایی های پیشرفته به اعماق اقیانوسها ، دانشمندان متوجه شدند که به علت غلظت بیشتر آبهای واقع در اعماق دریاها ( در مقایسه با آبهای سطحی ) دو نوع موج در درون آنها پدید می آید . موجهای داخلی و موجهای سطحی / امواج لایه زیرین که تاریک هستند دیده نمی شوند ، اما امواج فوقانی قابل رؤیتند . گویی امواج بر هم انباشته شده و موجی بر روی موج قرار دارد !
پروفسور دوگارو ، اقیانوس شناس آلمانی ، پدیده امواج بر فراز یکدیگر را حقیقتی علمی و کاملا روشن می دانست . درعین حال ، وی بر این باور بود : با پیشرفت علم ، نیازی به دین نیست . » اما وقتی آیات سوره نور را شنید ، با شگفتی اظهار داشت : ” امکان ندارد این سخنان انسان باشد . این آیات دلیلی بر اعجاز دین اسلام است . »
حال باید اندیشید آیا بشری که هزار و چهار صد سال پیش در بیابانهای خشک و سوزان عربستان می زیسته ، می توانست بدون اتکاء به علم الهی از موجهای داخلی در اعماق اقیانوسها خبر دهد ؟ اینجاست که باید دربرابر قرآن و اعجاز آن فروتنی نمود و در این آیه زیبا تامل کرد که می فرماید : مسلماً در آفرینش آسمانها و زمین ، و آمد و رفتِ شب و روز ، نشانه های ( روشنی ) برای خردمندان است . ” ( آل عمران – ۱۹۰
دولت های مدرن عموماً از سازوکارهای حل و فصل منازعه برای کنترل جنبش های فرهنگی و هویتی بهره می گیرند. خصومت های هویتی و قومی، ریشه در قوانین و الگوی اعمال قدرت بر گروه های اجتماعی حاشیه ای شده دارد. ساختار و تأسیسات حکومتی در چنین شرایطی تلاش دارند تا درک جامع و کاملی از عوامل نژادی، فرهنگی و هویتی تعارض به دست آورد. روش های اصلی مدیریت بحران در عصر جنبش های هویتی، مبتنی بر سازوکارهای حکومت داری از طریق آموزش و کنترل گروه های اجتماعی خواهد بود. جنبش های هویتی در قرن 21 تحت تأثیر جنگ های نیابتی و شکل جدیدی از سیستم های امنیت منطقه ای قرار گرفته است. دولت های منطقه ای در اروپا، خاورمیانه و آسیای شرقی در حال بازتولید شکل بندی های هویتی خود هستند. هویت به نیروی ی جدیدی تبدیل شده که می تواند بر روندهای کنش دولت ها تأثیر بهجا گذارد. دولت های قوی چالش های محدودتری در فضای بحران های هویتی منطقه ای دارند. در حالی که دولت های ضعیف و ناکارآمد برای امنیت سازی نیازمند الگوهای جدیدی از رقابت و تصمیم گیری امنیتی خواهند بود. پرسش اصلی مقاله به این موضوع اشاره دارد که دولت های منطقه ای در عصر آشوب های ژئوپلیتیکی دارای چه الگویی در تصمیم گیری راهبردی خواهند بود؟» فرضیه مقاله آن است که دولت های منطقه ای برای امنیت سازی خود نیازمند افزایش قدرت، همبستگی های ساختاری و تعامل پیرامونی خواهند بود». در انجام این مقاله از رهیافت دولت قوی» باری بوزان استفاده می شود. دولت قوی می تواند چالش های ژئوپلیتیکی را کنترل نموده و زمینه تعامل سازنده با سایر بازیگران را ایجاد نماید. این مقاله با استفاده از روش نمونه پژوهی» و بهره گیری از رویکرد تفسیری تاریخی و تکیه بر منابع کتابخانهای و اسنادی تلاش می کند تا نشانه های رقابت گروه های ی و چالش آنان در برابر دولت در حوزه های مختلف جغرافیایی مورد سنجش قرار دهد. نتایج نشان می دهد که آشوب های ژئوپلیتیکی منجر به کاهش قدرت دولت در روند رقابت های ی و منطقه ای می شود.
چگونگی تصمیم گیری و ت گذاری راهبردی رؤسای جمهور آمریکا در برخورد با ایران و امنیت خاورمیانه براساس نشانه های راهبردی حاصل میشود. این گونه نشانه ها با تغییرات مرحله ای روبه رو شده و تابعی از ایستارهای ذهنی تصمیم گیران و نگرش ژئوپلیتیکی آمریکا نسبت به حوزه های مختلف جغرافیایی است. ارزیابی الگوهای رفتاری باراک اوباما، جورج بوش پسر و دونالد ترامپ در مورد امنیت خاورمیانه و الگوهای راهبردی آنان در قبال ایران بیانگر این واقعیت است که آمریکا از ت مهار، تحریم اقتصادی، جنگ های نیابتی و اقدامات نامتقارن در برخورد با ایران بهره گرفته است. برای اعمال چنین ت هایی در برخورد با ایران، روسای جمهور ایالات متحده از راهبردهایی همانند: موازنه فراساحلی»، اقدامات ضدتروریستی» و نقش آفرینی غیرمستقیم در محیط پیرامونی» بهره گرفته اند. هدف اصلی مقاله آن است که درک دقیقی نسبت به الگوهای رفتار امنیتی رؤسای جمهور آمریکا در برخورد با ایران و امنیت خاورمیانه به وجود آید. این مقاله با رویکرد رئالیستی و استفاده روش توصیفی و تحلیلی در پی پاسخگویی به این پرسش است که: مدل تصمیم گیری رؤسای جمهور آمریکا در روند امنیت سازی منطقه ای کدام است؟». نتایج مقاله نشان میدهد که تغییر در رؤسای جمهور آمریکا صرفاً منجر به الگوهای کنش و تاکتیک های متفاوت امنیتی شده و این امر تاثیر بنیادین در راهبرد آمریکا بهجا نگذاشته است».
دریای بالتیک که در شمار دریاهای بسته و نیم بسته طبقه بندی می شود، که در شمال اروپا واقع شده است. این دریا در دوران معاصر بویژه در قرن بیستم دارای اهمیت ویژه ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک در منطقه بوده است. در دوره جنگ سرد یکی از راههای مهم دسترسی شوروی به آبهای آزاد جهان بوده و همچنین بخش شمالی جبهه شماره یک استراتژیکی و خط تماس پیمانهای نظامی ناتو و ورشو را تشکیل می داده است. ژئواستراتژیست ها معتقدند در قرن 21 اقیانوس منجمد شمالی صحنه عملیاتی جهانی خواهد بود و دریای بالتیک یکی از شاخک های مهم این صحنه را تشکیل می دهد. پراکندگی منابع انرژی جهان نشان می دهد بخش مهمی از ذخایر نفت و گاز جهان در روسیه قرار دارد. بحران اخیر صدور انرژی، روسیه به اروپا و وابستگی این کشور به کشورهای منطقه برای صدور انرژی روسیه را متوجه نقش و اهمیت ژئواومیک دریای بالتیک نموده است. از طرف دیگر مرز دریایی و راه دسترسی به مسیر های آبی تجارت جهانی بسیاری از کشورهای ساحلی منحصر به این دریاست.این مقاله شرایط ژئوپلیتیکی منطقه را در پاسخ به این سوال که پایان جنگ سرد و تحولات ناشی از آن چه تاثیری بر اهمیت منطقه داشته و به منظور پیش بینی روند آتی تحولات تحلیل و بررسی نموده است که برای این منظور از روش تحقیق توصیفی تحلیلی استفاده شده است.نتیجه بررسی نشان می دهد که حداقل سه عامل موجب تداوم و افزایش اهمیت منطقه ای حوزه بالتیک گردیده است: 1- دریای بالتیک اقتصادی ترین و مناسب ترین راه صدور انرژی روسیه به اروپا و دیگر مناطق جهان می باشد؛ 2- بررسی وضعیت یخها و عکسهای ماهواره ای نشان می دهد در دهه 2040 سواحل شمالی روسیه به دلیل عقب نشینی یخها در طول سال قابل کشتیرانی خواهد بود و منابع عظیم بستر و زیر بستر ژئواستراتژی روسیه به عنوان یک منطقه مهم نقش آفرینی خواهد کرد و دریا در دسترس بشریت قرار می گیرد. در چنین شرایطی دریای بالتیک بیش از پیش به عنوان یک دریای با اهمیت ظاهر خواهد شد؛ 3- دریای بالتیک تنها راه دسترسی کشورهای لهستان، لیتوانی، لتونی، استونی، فندلاند و سوئد و یکی از مهمترین مسیرهای دسترسی کشورهای روسیه و آلمان به آبهای آزاد جهان می باشد.
درباره این سایت